“MOBİL KİTAP-KAHVE İLE ÇORUM OKUYOR” PROJESİ SONUÇ RAPORU

            İçişleri Bakanlığı Sivil Toplumla İlişkiler Genel Müdürlüğü tarafından desteklenen “Mobil Kitap-Kahve İle Çorum Okuyor” isimli projemiz Çorum il merkezine bağlı ve içinde faal durumda ilkokul ve/veya ortaokul bulunan toplam 17 köyü kapsamaktadır.

            Bu köyler alfabetik sıraya göre şöyledir: Abdalata, Bozboğa, Büğdüz, Büyük Düğenci, Çeşmeören, Değirmendere, Eskice, Hankozlusu, İnalözü, Karaca, Kınık, Konaklı, Kuruçay, Seydim, Türkler, Ovasaray ve Üyük.

            6 ay süreyle ve her bir köyümüze 6 defa olmak üzere (toplamda 102) yaptığımız ziyaretlerde bir taraftan köy muhtarlarımızın mihmandarlığında köyün sakinleri ve bilhassa yaşlıları ile röportajlar yapmak suretiyle köyün tarihini, yaşam koşullarını, geleneklerini tespit edilmeye çalışılırken diğer taraftan da köyün sosyal yaşamı ve doğal güzellikleri fotoğraflanmıştır. Bu çalışmanın sonucunda köy sakinleri ile yaptığımız röportajları içeren bir CD ve elinizde bulundurduğunuz kitapçık, proje çıktısı olarak üretilmiştir. 

          İlk ziyaretlerden itibaren özellikle kitap okuma alışkanlığını geliştirmek amacıyla, 2021 kayıtlarında gözüken ilkokul ve ortaokul çağındaki 863 çocuğumuza ulaşmaya çalıştık ve onlara ilgilerine ve yaşlarına göre uygun ödünç kitaplar verdik, okumaları takip ettik ve kayıt altına aldık.

          Yanı sıra İl Milli Eğitim Müdürlüğü ile yapmış olduğumuz protokol kapsamında okullarımızda kültürel, sanatsal ve sportif aktiviteler anlamında etkinlikler düzenledik. Bu etkinliklere ilimizdeki Güzel Sanatlar Lisesi, Spor Lisesi, Bilim Sanat Merkezi ve Hitit Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi öğrencileri katkı sağladı.

          Tüm ziyaretlerimizde sayısı 20’yi aşan dernek üyelerimiz gönüllü olarak aktif rol aldılar.

          Projemiz resmi olarak 31.12.2021 tarihinde sona ermiş olmakla birlikte, sürdürülebilirlik prensibi doğrultusunda derneğimiz bu projeyi sahip olduğu imkanlarla sürdürmek konusunda kararlıdır. Diğer taraftan köylerde şehir merkezlerinden farklı olarak pek çok dezavantajla okumaya çalışan ilkokul ve ortaokul öğrencilerimiz açısından bu ve benzeri projelerin eğitimde fırsat eşitliğini sağlamada önemli bir rol oynayacağını düşünüyoruz.

            Projemizi sürdürürken karşılaştığımız durumlara ilişkin tespitlerimiz ise şu şekildedir:

            Köy yaşamı;

            Üretim imkanları ve şehre yakınlık-uzaklık durumuna göre köylerimizde ikamet eden vatandaşlarımızın gün geçtikçe sayılarının azaldığı gözlenmiştir. Köy sakinlerinin beyanlarına göre, artık köylere gelin verilmemekte, yeni evli çiftler de en kısa zamanda şehir merkezlerine taşınmak istemektedirler. Diğer taraftan eğitim-öğretime dair mevcut algı ve beklentiler de okul çağındaki çocukların eğitimlerini şehir merkezlerinde daha uygun şartlarda sürdürmesi yönünde bir sonucu doğurmakta ve aileler ya tamamen şehre taşınmakta ya da yakın köyler aynı zamanda şehirde de ev sahibi olmaktadırlar. Haliyle köylerimizde nüfus yoğunluğu azalmakta, bu durum kültür aktarımı zincirini olumsuz etkilemektedir.

            Köylerde ikamet eden az sayıdaki yaşlı vatandaşlarımızın hafızalarındaki kültürel imgeler ve tecrübeler soluklaşmakta, yeni nesillere aktarılamadığı için de kültür aktarımı zinciri bozulmak suretiyle bir kültürel yıkım söz konusu olmaktadır.

            Kimi köylerimizin 1200’lü yıllara uzanan geçmişleri ile bu geçmişin izini sürmenin ne kadar değerli olduğu gerçeği karşısında nesiller arasındaki kültürel değer aktarımının aksamış olmasının ülkemiz kültür hayatı ve envanteri açısından ne kadar olumsuz sonuçlar doğurduğu da göz önünde bulundurulmalıdır.

            Camilerden türbelere varıncaya kadar geçmişe ait eserlerin korunması için geliştirilecek eylem planında belki de köy içinden istihdam imkanları da düşünülmelidir. Aksi takdirde köylülerin cami duvarlarında ya da çeşme altlarında bir şekilde muhafaza etmeye çalıştıkları yazıt, taş vb. değerlerin kaybolma tehlikesi bulunmaktadır. Köyün muhtelif yerlerinde geçmişte kullanılan kimi üretim aletlerini görmek hala mümkün. Ancak bunların da korunması gerekiyor.

            Köylerimizde artık eski düğünler ve düğün adetleri uygulanmamakta, klasik köy oyunları oynanmamakta, köy odalarında kış aylarında yapılan sohbetler ise gittikçe azalmış bulunmaktadır. Yöresel türkü, mani, deyiş vb. arayışlarımızın da fazlaca bir karşılığı olmamıştır. Kültürel yaşam, farklılaşan üretim tarzları ve nüfusun hızla şehirlere göç etmesi neticesinde gittikçe cılızlaşmaktadır.

            Köy camilerinde yaz Kur’an kurslarının genç din görevlileri eliyle yürütülmesinin köylerimize nispi bir canlılık getirdiğini de müşahade ettik. Proje kapsamındaki ilk ziyaretlerimiz Ağustos ayında gerçekleştiğinden okulların eğitim öğretime açık olmadığı bu zamanlarda köy sakinleri ve çocukları ile Kur’an kurslarının yapıldığı camilerde buluşma imkanı bulduk. İdealist din görevlisi gençler, ellerindeki imkanlarla gençlere dini ve milli değerlerimizi aktarmaya çalışıyorlar. Geçmişten farklı olarak ellerindeki imkanları çocukların iyi yetişmelerini sağlamak için seferber ediyorlar.

            Eğitim-öğretim;

            Proje kapsamında ziyaret ettiğimiz ilkokullarda öğretmen ve öğrencilerimizin çoğu zaman oldukça zor koşullarda eğitim yaptığını gözledik. Bu zor koşullar bir taraftan eğitimin kalitesini düşürmekte diğer taraftan öğretmen motivasyonunu da olumsuz etkileyebilmektedir. Ancak bilhassa ilkokul öğretmenlerimizin fedakar çabaları takdire şayan.

            Proje kapsamındaki kültürel, sanatsal ve sportif etkinlikler çerçevesinde, köy okullarında bu branşlardaki eksikliğin olumsuz sonuçları ile de karşılaştık. Ne yazık ki eğitim sistemimizin akademik başarıyı öncelemesi nedeniyle, insani değerlerimizi besleyen müzik, resim, beden eğitimi gibi konularda çocuklarımızın son derece yetersiz eğitim aldıklarını ve bu haliyle onların yeteneklerini keşfetmelerine imkan tanımadığımızı görmemiz ve bu sorunun çözümü için de acil önlemler almamız gerekiyor.

            Ekinliklerimizde bir müzik enstrümanını ilk defa eline alan, bağlamanın yahut gitarın tellerine ilk defa dokunan, keman çalmaya çalışan, kajon ile ritim tutturmayı deneyen, zeka oyunlarına ilgiyle katılan çocuklarımızın gözlerindeki ışıltı ise görülmeye değerdi. Bu etkinlikler bize köy okullarında bu alanlarda yetenekli çocukların olduğunu gösterdi. Tespit edebildiğimiz çocukların ileriki dönemde eğitim hayatlarında bu yönlerde gelişmesi için de öğretmenlerimizle görüş birliğine vardık. Özellikle ortaokul öğrencilerimizin güzel sanatlar lisesine yönlendirilmesi ile ilgili bir tarama çalışması yapılmasının önemi ortaya çıktı. Bu bağlamda ilkokullarda kültür derslerine atama yapılması ya da bu mümkün olmazsa, taşımalı eğitim yapılan bölge ortaokullarının altyapılarının güçlendirilerek, az sayıda öğrenci bulunan köy ilkokullarının bu okullara taşınarak resim, müzik ve beden eğitimlerini burada sürdürmelerini sağlamak da bir çözüm olabilir. Bir başka husus bu derslerin mutlaka kendi branşlarında eğitim almış öğretmenler eliyle yapılmasını sağlamak olmalıdır.

            Kitap okuma alışkanlıkları ile ilgili olarak kız öğrencilerin erkek öğrencilere nazaran çok daha fazla okuma eğiliminde oldukları da bir başka gözlemimiz oldu. Erkek öğrenciler kitap okuma alışkanlığı konusunda kız öğrencilerin oldukça gerisindeler. Bu durum önümüzdeki süreçte sosyolojik kimi değişimlerin de bir habercisi olacak gibi gözüküyor.

            Köylerde oldukça zorlu koşullarda eğitim öğretim faaliyetini sürdüren öğretmenlerimizin kimisinin ücretli olması ve henüz kadroya geçmiş olmamalarının onlarda kısmi bir motivasyon eksikliğine yol açtığı da bir başka sorun olarak gözüküyor. Köy şartlarında çocukları eğitmeye çalışan bu öğretmenlerimiz mevcuttan çok daha fazla imkanları hak ediyorlar, bu nedenle onların maddi manevi çok daha fazla desteklenmeleri önemli.